داشتن يك زندگي آرام و تشكيل خانواده حق تمام انسان‌هاست. گاهي پيش مي‌آيد كه افراد به دليل وضعيت خاص جسمي يا روحي خود نمي‌توانند مانند سايرين زندگي عادي داشته باشند. يكي از حالت‌هايي كه ممكن است در فرد ايجاد شود جنون است. جنون اختلالي در سلامت روان انسان است كه بسياري از فعاليت‌هاي فرد از جمله ازدواج و تشكيل خانواده را براي آنان مختل مي‌كند. آنچه در اين مقاله به آن مي‌پردازيم حكم نكاح براي افراد مجنون مي‌باشد.

براي كسب اطلاعات بيشتر بر روي لينك زير كليك كنيد :

ازدواج مجنون

وضعيت حقوقي نكاح مجنون دائمي و ادواري

جنون چيست ؟

از نظر لغوي جنون به معناي تاريكي شب، درآمدن شب و پوشيدگي شب است. از نظر اصطلاحي جنون به معناي اختلال جدي در قواي عقلاني بشر است. وجه تسميه جنون اين است كه در كسي كه اختلال رواني وجود دارد عقل او پوشيده و پنهان مي‌شود. از اين جهت به اين فرد مجنون گفته مي‌شود. از نظر علم روانپزشكي تعريف دقيقي براي جنون وجود ندارد بلكه يك مفهوم عام براي اختلالات رواني است.

در فقه اسلامي تعريفي كه فقها براي جنون ارائه دادند از قبيل « زوال و تباهي عقل » و « فساد و تباهي عقل » مي‌باشد. در حقوق ايران اگر چه حقوقدانان تعاريفي براي جنون ارائه داده‌اند اما در متن خود قانون جنون به وضوح تعريف نشده است. قانون گذار فقط به بيان لفظ « جنون »، « اختلال شعور » و… بسنده كرده است. فقط در ماده 149 قانون مجازات اسلامي مصوب 1392 شخصي را كه به دليل اختلال رواني فاقد قوه تمييز يا اراده باشد، مترادف مجنون دانسته است.

از بررسي آنچه كه گفته شد مي‌توان گفت مجنون هر شخصي است كه دچار يك اختلال ذهني است كه قوه تمييز و عقل را از او گرفته است.

انواع جنون

از نظر فقهي و حقوقي جنون داراي انواعي است از جمله:

1/ جنون دائمي: حالتي است كه در آن فرد به صورت دائم و ثابت دچار به اختلال رواني است.

2/ جنون ادواري: حالتي است كه درآن انسان گاهي مانند افراد عاقل رفتار مي‌كند و سالم است و گاهي داراي جنون است.  

جنون از اسباب رافع مسئوليت است. شخصي كه جنون دائمي دارد به طور كلي مسئوليتي ندارد. شخصي كه دچار جنون ادواري است براي اينكه مسئوليت داشته باشد يا نه بايد بررسي كرد كه در حالت جنون عمل را انجام داده يا در حالت عاقل بودن. در حالت جنون ادواري در صورتي كه فرد نتواند ثابت كند در حالت جنون مرتكب جرم شده است، مسئوليت كيفري شامل او مي‌شود.

اثبات جنون

به طور كلي اصل سلامت عقل است. براي اثبات جنون شخصي اين موضوع بايد توسط مدعي جنون اثبات گردد. در رابطه با جنون دادگاه فقط به نظر پزشكي قانوني توجه مي‌كند.

دادگاه در مورد جنون دائمي دچار مشكل نيست اما در مورد جنون ادواري كمي موضوع پيچيده‌تر مي‌شود چرا كه فرد گاهي عاقل است و گاهي مجنون. اينكه فرد در زمان ارتكاب عمل در چه حالتي بوده بستگي به نظر كارشناس روانپزشك دارد.

ازدواج مجنون

با توجه به اينكه مجنون فاقد قوه تمييز و عقل است اعمال حقوقي او صحيح نيست. عقد نكاح نيز از اين قاعده مستثني نيست و نكاح مجنون باطل است. نكاح يك عقد است كه در اثر تراضي طرفين صورت مي‌گيرد اما مجنون به دليل نداشتن اراده حتي اگر ازدواج كند اين عقد باطل و كان لم يكن است. تنفيذ و اجازه ولي يا قيم هيچ تاثيري در صحت ازدواج مجنون ندارد.

حكم ازدواج مجنون دائمي

اگرچه ازدواج مجنون باطل است اما در يك مورد يك استثنا براي ازدواج مجنون ذكر گرديده شده است. در ماده 88 قانون امور حسبي گفته شده است كه اگر پزشك ازدواج مجنون را صلاح بداند قيم با اذن دادستان مي‌تواند براي وي نكاح منعقد نمايد. در رابطه با اين ماده بايد به 2 نكته مهم توجه كرد. يكي اينكه حتما بايد پزشك لازم بودن ازدواج را تاييد كند دوم اينكه قيم بايد اول اجازه دادستان را بگيرد سپس براي مجنون عقد نكاح را ببندد.

حكم ازدواج مجنون ادواري

با توجه به اينكه فرد در اين حالت فقط گاهي مجنون است و داراي دوران سلامتي نيز مي‌باشد قيم يا وصي مجنون نمي‌تواند در مورد نكاح و ازدواج او تصميم بگيرد. شخص مي‌تواند زماني كه در حالت بهبود و افاقه است با قوه عقل خود تصميم بگيرد. شخص مي‌تواند وقتي عاقل است براي ازدواج بدون نياز به دخالت وصي يا قيم تصميم بگيرد.

براي دريافت اطلاعات بيشتر در خصوص نكاح مجنون، به كانال تلگرام حقوقي وكيل دات كام مراجعه نماييد. كارشناسان مركز مشاوره حقوقي وكيل دات كام نيز آماده‌اند تا با ارائه خدماتي در زمينه مشاوره حقوقي تلفني وكيل دات كام به سوالات شما عزيزان پيرامون نكاح مجنون پاسخ دهند.

منبع : ازدواج مجنون